GURE HITZAURRE-EGILEA EZAGUTU

La mancha del alma-ren sarrera-egilea, Iban Zaldua 1966 urtean Donostian jaiotako idazle eta EHUko irakasle bat da. Bere lanen artean, Gezurrak, gezurrak, gezurrak (2000; gasteleraz; Mentiras, mentiras, mentiras, 2006), La isla de los antropologos y otros relatos, Etorkizuna (2005; 2006ko Euskadi Literatura Saria saritua eta gaztelaniara Porvenir bezala itzulia) edo Inon ez, inoiz ez (2014) ipuinak aurki ditzakegu. Ipuinetan espezializatua den arren, saiakera eta eleberriak ere argitaratu ditu, euskaraz zein gaztelaniaz.

Zerk bultzatzen zaitu ipuinen alde agertzeko?

Ipuinetan dudan espezialitateak nire izaerarekin du zerikusia, nire pazientzia gutxiko izatearekin. Gainera, irakurle bezala daukadan formazioarekin ere beti izan naiz ipuinen irakurle konpultsiboa.

Niretzat, kontua erronka bat da, baliabide kopuru gutxienekin ekonomiaren bide-narratibo handienei narratiboki ahalik eta gehien adieraztu behar duzu eta. Azken finean, literaturaren benetako gailurra ipuina da, eta ez nobela, oraindik genero txikia izaten dena.

Zein ipuin-egilek izan dute eragina zure lanean?

Eragin ugari izan dira, ugari, eta nire bizitzako etapa ezberdinetan.

Irakurtzen nuena idazten hasi nintzenean, batez ere, Philip K. Dick-en, Stanisław Lem-en edo Ursula Kroeber Le Guin-en bezalako egileen zientzia-fikziozko istorioak ziren. Ondoren, literatura fantastikoko lan gehiago irakurtzen hasi nintzen eta Poe ordezkaezinaz gain, Borges eta Cortázar irakurtzen ninduen.

Hazi eta gero, Tobias Wolf-en eta John Palagilli-en bezalako egileen zale handia bihurtu izan naiz. Hala ere, ipuin idazleen irakurketaz elikatzen jarraitzen dut, eta azkenaldian, Franco Connor-en eta Bonnie Jo Campbell-en jarraitzaile handia bihurtu naiz.

Zer da gehien gustatzen zaizuna Catár-en ipuinetatik?

Nola inguratzen dituen izugarri gustatzen zait, pertsonaiak eta egoerak idazten dituen zehaztasuna, eta xehetasun horren bitartez irakurleoi tentsioa helaraztea nola lortzen duen, istorioaren ebazpenera edo epifaniarantz eramanez.

Beraiek duten kosmopolitismoa, testuinguru historiko literarioan oso ohikoa ez den alderdia, garai hartako espainiar zein hispanoamerikar. Ezaugarri honek, beharbada, alderdi hibrido horrekin du zerikusia, ez baita hain kubatarra, ezta hain espainiarra ere, eta hori nazioarteko prosa honetan erakusten da.

Zerk bultzatu zintuen gure hitzaurre-egilea izateko proposamena onartzera?

Noski, istorioaren aldeko militantzia eta, era berean, Hernández Catáren figurak eta beren lanak piztu zidan interesa, aurretik ezagutzen ez nituenak. Hori da eskerrak eman behar dizkizuedan, egile hau eta bere ipuin-kontalari lana ezagutarazi didazuelako.

Zein da La mancha del almar-en barruan zure ipuinik gogokoena?

Bi istorio gogokoenen artean eztabaidan jardun naiz. Alde batetik, Naufragio hautatuko nuke, eta beste batetik, Diócrates Santo izango litzateke. Biak erakusten duten iradokizun ironiko horregatik gustatzen zaizkit. Lehenengoa, maitasun erromantikoari dagokionez eta bigarrena, santuen bizitzei dagokienez, azken hau, nolabait, proto-Borges samarra iruditzen zaidalako. Antologia irakurtzen dudanean, batzuetan batak aukeratzen dut eta, beste batzuetan, ordea, besteak.

Zalduak, elkarrizketa honen bitartez, istorioarekiko duen grina eta Catá-ri aitortzen dion miresmena erakutsi digu. Aspaldi prestatzen ari garen antologiaren ikuspegi propio eta esklusiboa eskaintzeaz gain.

Elkarrizketa honetan parte hartzeagatik eskertzen diogu eta atsegin handiz hurbiltzen zaituztegu gure sarrera-egilea eta ipuinekiko duen maitasunari. Hernández Catáren istorioei buruzko gogoeta gehiago irakurri nahi, La mancha del alma-n Iban Zalduak egindako analisi zehatzagoa aurkituko duzu. Orain liburu-dendetan!

Alba Aller Martínez